Pracownia Projektowa Klaudia Szkaradek Architekt Nowy Sącz, Piwniczna Zdrój » Zmiana projektu w trakcie budowy

Budujesz dom i nagle chcesz coś zmienić? Inne okna, przesunięcie ściany, większy garaż? To naturalne – niemal każdy inwestor wpada na pomysł korekt, kiedy dom zaczyna „rosnąć”.

Ale uwaga: nie każdą zmianę można wprowadzić od ręki. W polskim prawie budowlanym istnieje podział na:

zmiany istotne – wymagają nowego pozwolenia / projektu zamiennego,
zmiany nieistotne – da się je zrobić, ale muszą być udokumentowane przez projektanta i wpisane do dziennika budowy.

Jeśli zrobisz to „na dziko”, narażasz się na samowolę budowlaną – a to oznacza wstrzymanie prac, kary finansowe, a czasem nawet konieczność rozbiórki.

1. Dlaczego zmiana w trakcie budowy to taki problem?

Projekt budowlany, na podstawie którego dostałeś pozwolenie (lub zgłosiłeś budowę), to nie jest tylko rysunek architekta. To oficjalny dokument urzędowy.

Urzędnik zatwierdził go dlatego, że:

dom w tej wersji pasuje do Twojej działki (np. mieści się w granicach, ma właściwe odległości od sąsiadów),
nie narusza przepisów miejscowych (np. plan zagospodarowania przestrzennego, warunki zabudowy),
spełnia przepisy państwowe (Prawo budowlane, warunki techniczne, bezpieczeństwo pożarowe),
harmonizuje z otoczeniem – nie zasłania innym słońca, nie jest zbyt wysoki, dach ma odpowiedni kształt itd.

👉 Innymi słowy: urząd sprawdził i potwierdził, że Twój budynek w tej właśnie wersji jest legalny, bezpieczny i zgodny z prawem.

Można to porównać do sytuacji z prawem jazdy: jeśli masz prawo jazdy kategorii B, możesz prowadzić samochód osobowy. Ale gdybyś nagle wsiadł do autobusu, to już się nie zgadza – bo Twoje uprawnienia nie obejmują takiego pojazdu. Z projektem jest tak samo – pozwolenie dotyczy tego, co było zatwierdzone, a nie dowolnej wersji, którą wymyślisz później.

Typowe powody, dla których zmiany w projekcie stają się problemem:

Prawo miejscowe i warunki zabudowy
Gmina określa m.in. kształt dachu, wysokość budynku, odległość od granicy działki.➝ Jeśli zmienisz te parametry, możesz złamać prawo miejscowe.
Bezpieczeństwo konstrukcji i instalacji
Zmiana np. układu stropów, ścian nośnych czy komina wpływa na stabilność domu.➝ Urząd zatwierdził projekt, bo konstruktor obliczył bezpieczeństwo – po zmianach obliczenia mogą być nieważne.
Ochrona sąsiadów
Projekt był sprawdzony pod kątem nasłonecznienia, zacienienia czy odległości od granicy.➝ Jeśli np. dodasz piętro albo powiększysz okno od strony sąsiada, możesz naruszyć jego prawa.
Kontrola nadzoru budowlanego
Inspektor przy odbiorze porównuje projekt z tym, co faktycznie powstało.➝ Jeśli dom różni się istotnie od zatwierdzonego projektu, może to być potraktowane jako samowola budowlana.

Dlaczego „istotne” a „nieistotne” zmiany robią różnicę?

Zmiana istotna to taka, która ingeruje w to, co urząd sprawdzał i zatwierdził. Wtedy musisz wrócić do urzędu po nowe pozwolenie (projekt zamienny).
Zmiana nieistotna to „kosmetyka”, która nie łamie prawa ani nie zmienia charakteru budynku. Wtedy wystarczy, że architekt opisze ją w dokumentacji, a kierownik budowy odnotuje w dzienniku.

2. Zmiana istotna – kiedy musisz wracać do urzędu?

Zmiana istotna to taka, która ingeruje w elementy, które urząd już sprawdził i zatwierdził. To nie jest „kosmetyka”, tylko ingerencja w podstawowe parametry budynku i działki.

Typowe przykłady zmian istotnych:

Przesunięcie domu na działce – np. zamiast 4 m od granicy działki chcesz postawić go 2 m bliżej. To od razu narusza przepisy o minimalnych odległościach.
Zmiana wymiarów budynku – powiększenie domu o kilka metrów szerokości lub długości, zwiększenie powierzchni zabudowy czy wysokości.
Zmiana dachu – inny kąt nachylenia, przejście z dachu dwuspadowego na płaski. To bardzo często reguluje MPZP (plan miejscowy) albo WZ.
Dodanie kondygnacji, piwnicy lub garażu – w świetle prawa to już inny budynek niż ten, który został zatwierdzony.
Zmiana przeznaczenia pomieszczeń – np. parter miał być mieszkalny, a Ty chcesz zrobić sklep czy biuro. To zupełnie inna funkcja, wymagająca innych warunków (np. p.poż., dostępność).
Cokolwiek, co narusza MPZP lub WZ – np. zmiana lokalizacji wjazdu na działkę, zmiana linii zabudowy, dodanie wysokiego ogrodzenia niezgodnego z przepisami.

Co to oznacza w praktyce?

1️⃣ Architekt musi przygotować projekt zamienny
To nie jest poprawka ołówkiem na marginesie – projektant rysuje nową wersję dokumentacji, w której zaznacza zmiany i uzasadnia je.

2️⃣ Wracasz do urzędu
Składasz wniosek o zmianę pozwolenia na budowę (albo o nowe pozwolenie, jeśli zmiany są naprawdę duże). Urząd znowu sprawdza zgodność projektu z prawem.

3️⃣ Czekasz na decyzję
Dopiero po jej wydaniu możesz kontynuować prace. Do tego momentu budowa w zakresie objętym zmianą powinna być wstrzymana.

Ryzyko, jeśli tego nie zrobisz:

Samowola budowlana – inspektor może wstrzymać prace.
Wysokie opłaty legalizacyjne – w zależności od rodzaju zmiany nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych.
Nakaz rozbiórki – w skrajnych przypadkach urząd może nakazać przywrócenie budynku do wersji zatwierdzonej albo rozbiórkę części (np. dodatkowego piętra).
Strata czasu i nerwów – zamiast budować spokojnie, musisz walczyć z urzędami, a koszty rosną.

3. Zmiana nieistotna – co można zmienić bez nowego pozwolenia?

Nie każda zmiana oznacza konieczność biegania po urzędach.

Zmiana nieistotna to taka, która:

nie ingeruje w kluczowe parametry zatwierdzone przez urząd (wymiary, wysokość, kąt dachu, lokalizacja na działce),
nie łamie prawa miejscowego (MPZP, WZ),
i nie zmienia ogólnego wyglądu oraz funkcji budynku.

Typowe przykłady zmian nieistotnych

Przesunięcie ściany działowej – np. przesuniesz o pół metra granicę między sypialnią a łazienką. Z punktu widzenia urzędu dom nadal ma te same gabaryty.
Zmiana materiału elewacji – zamiast tynku akrylowego wybierasz drewniane deski albo cegłę klinkierową. Ważne, żeby grubość ściany i kształt bryły się nie zmieniły.
Instalacje wewnętrzne – zmieniasz przebieg rur wodnych, gniazdek, czy kable do internetu. To sprawy techniczne wewnątrz, które nie mają wpływu na parametry budynku.
Okna i drzwi – jeśli wstawisz inny model okna albo przesuniesz je o kilkanaście centymetrów, a elewacja nie zmieni charakteru (np. nie zamienisz całej ściany w przeszkloną witrynę), to zazwyczaj mieści się to w zmianach nieistotnych.
Wykończenie i detale – rodzaj schodów wewnętrznych, wybór balustrad, podział pomieszczeń na pół ścianą – to wszystko możesz dostosować w trakcie.

Co trzeba zrobić formalnie?

1️⃣ Projektant (architekt) – opisuje i rysuje zmiany, a także wystawia oświadczenie, że to „zmiana nieistotna”. To ważne, bo urząd czy inspektor na odbiorze może to sprawdzić.

2️⃣ Kierownik budowy – wpisuje zmiany do dziennika budowy (to Twój „pamiętnik budowy” i najważniejszy dokument na placu).

3️⃣ Komplet dokumentów – przechowujesz razem z projektem. Nie składasz nic w urzędzie, ale przy odbiorze wszystko musi się zgadzać.

Dlaczego warto to robić nawet przy drobiazgach?

Inspektor przy odbiorze może porównać projekt zatwierdzony z tym, co faktycznie powstało. Jeśli są różnice, a nie masz papierów od architekta i wpisu w dzienniku, inspektor może wstrzymać zakończenie budowy.
Zabezpieczasz się na przyszłość – gdy będziesz chciał sprzedać dom, kupujący i notariusz mogą sprawdzić dokumentację. Lepiej mieć wszystko legalnie odnotowane.
Spokój – nawet jeśli zmiana wydaje się „oczywista”, papier od projektanta i wpis kierownika to Twój dowód, że budujesz zgodnie z prawem.

4. Jak krok po kroku rozpoznać zmianę?

Zmiana na budowie to nie zawsze „dramat”. Ale żeby nie wpaść w pułapkę samowoli budowlanej, warto działać według prostego schematu:

Krok 1: Nazwij zmianę

Zapisz dokładnie, co chcesz zmienić.

„Chcę powiększyć taras o 1,5 m”
„Zamiast dachówki ceramicznej chcę blachodachówkę”
„Chcę dołożyć okno w kuchni”

To ważne, bo im konkretniej opiszesz, tym łatwiej architekt oceni wagę zmiany.

Krok 2: Zapytaj projektanta

To projektant (autor projektu) jest osobą, która oficjalnie kwalifikuje zmianę jako istotną lub nieistotną.

Architekt sprawdza przepisy: czy zmiana wpływa na gabaryty domu, wygląd elewacji, lokalizację na działce, bezpieczeństwo itp.
To on wystawia dokument, który później chroni Cię przed problemami z urzędem czy inspektorem.

Krok 3A: Zmiana nieistotna

Jeśli projektant uzna, że zmiana nie jest istotna:

Architekt przygotowuje opis + rysunki zmiany + oświadczenie.
Kierownik budowy dokonuje wpisu do dziennika budowy.
Ty dołączasz dokumentację do swojego egzemplarza projektu.

Od tego momentu możesz spokojnie działać – nie musisz biec do urzędu.

Krok 3B: Zmiana istotna

Jeśli projektant uzna, że zmiana jest istotna:

Architekt przygotowuje projekt zamienny (to jak poprawiona wersja zatwierdzonego projektu).
Składasz wniosek do urzędu o zmianę pozwolenia na budowę (albo nowe pozwolenie, jeśli zmiana jest bardzo duża).
Urząd analizuje projekt i wydaje decyzję.
Dopiero po tej decyzji możesz kontynuować budowę zgodnie z nową wersją projektu.

Dlaczego to takie ważne?

Zmiany wprowadzone „na oko”, bez dokumentów, mogą wyjść na jaw przy odbiorze budynku albo – co gorsza – w razie kontroli PINB.
Nawet pozornie mała zmiana (np. dodatkowe okno) może w niektórych sytuacjach być istotna, jeśli zmienia charakter elewacji lub narusza przepisy o ochronie przeciwpożarowej.

5. Najczęstsze pytania

- Czy każdą zmianę muszę zgłaszać do urzędu?

Nie.
Jeśli zmiana jest nieistotna (np. przesunięcie ścianki działowej, inne płytki, zmiana instalacji wewnętrznej), wystarczy:

opis i rysunki od projektanta,
wpis kierownika w dzienniku budowy,
dołączenie dokumentów do projektu, który przechowujesz.

Do urzędu idziesz tylko wtedy, gdy zmiana ingeruje w gabaryty domu, jego wygląd, lokalizację lub narusza przepisy.

- A jeśli nie wiem, czy zmiana jest istotna?

Nie ryzykuj.
Sam inwestor nigdy nie powinien decydować o tym, bo może się pomylić. Tylko projektant (architekt) ma prawo zakwalifikować zmianę.

On zna przepisy i ponosi odpowiedzialność zawodową za swoją opinię.
Dla Ciebie to zabezpieczenie: gdyby ktoś kiedyś zakwestionował zmianę, pokazujesz dokument od architekta – i sprawa jasna.

- Czy urzędnik sprawdzi te zmiany?

Tak, i to na kilku etapach:

w trakcie budowy – jeśli inspektor pojawi się na kontroli,
po zakończeniu – podczas odbioru budynku, kiedy urzędnik porównuje stan faktyczny z zatwierdzonym projektem.

Dlatego tak ważne jest, aby dokumentować wszystko na bieżąco. Brak wpisu lub rysunków = ryzyko problemów, wstrzymania odbioru, dodatkowych kosztów.

- A co, jeśli zrobię zmianę bez pytania kogokolwiek?

Jeśli będzie nieistotna – prawdopodobnie się „uda”, ale narażasz się, że inspektor to zakwestionuje.
Jeśli będzie istotna – ryzykujesz samowolę budowlaną. To może oznaczać: wstrzymanie prac, opłatę legalizacyjną (nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych), a w skrajnych przypadkach nawet nakaz rozbiórki.

- Czy drobne zmiany wykończeniowe (np. kolor tynku, rodzaj podłogi) trzeba dokumentować?

Nie.
Jeśli zmiana nie wpływa na konstrukcję, bezpieczeństwo, wygląd bryły budynku ani przepisy – nie trzeba jej zgłaszać. To już „wolność inwestora”.

Zasada złota: nie ma głupich pytań. Każdą zmianę, choćby najmniejszą, możesz skonsultować z projektantem. To często oszczędza miesiące nerwów i tysiące złotych.

6. Uniwersalna checklista przy zmianach w trakcie budowy

Krok 1: Oceń zmianę

Czy dotyczy bryły domu (wysokość, szerokość, dach)?
Czy zmienia położenie budynku na działce?
Czy zmienia przeznaczenie pomieszczeń?
Czy łamie MPZP/WZ lub przepisy?

👉 Jeśli TAK – to zmiana istotna → projekt zamienny + urząd.

👉 Jeśli NIE – to zwykle nieistotna → opis projektanta + wpis kierownika.

Krok 2: Dokumentacja

Projektant opisuje i rysuje zmianę.
Kierownik budowy wpisuje do dziennika.
Komplet odkładasz do projektu budowlanego.

Krok 3: Kontrola

Przy odbiorze masz dowód, że wszystko jest zgodne z prawem.
Unikasz problemów z nadzorem budowlanym.

Podsumowanie

Zmiany w trakcie budowy są absolutnie normalne – niemal każdy inwestor je robi. To, że wpadniesz na nowy pomysł albo zmienią się Twoje potrzeby w trakcie stawiania domu, nie jest niczym dziwnym. Kluczowe jest jednak to, żeby zrobić to zgodnie z prawem i bezpiecznie dla Ciebie.

Najważniejsze zasady:

Nieistotne zmiany – to drobne poprawki, które nie naruszają bryły domu ani przepisów (np. przesunięcie ścianki, zmiana materiału elewacji, inny układ pomieszczeń). Wystarczy:
- opis i rysunek od projektanta,
- wpis kierownika budowy do dziennika,
- dołączenie dokumentów do projektu.
Istotne zmiany – wszystko, co dotyczy parametrów budynku albo łamie przepisy (np. przesunięcie domu, dodanie kondygnacji, zmiana kąta dachu). Wtedy trzeba:
- zamówić projekt zamienny u architekta,
- złożyć wniosek do urzędu,
- poczekać na nowe pozwolenie.

Dlaczego to ważne?
Bo jeśli pójdziesz „na skróty”, ryzykujesz, że urząd zakwestionuje budowę. To może oznaczać: wstrzymanie prac, wysokie opłaty legalizacyjne, a w skrajnych przypadkach nawet nakaz rozbiórki.

💡 Dlatego pamiętaj: jedna rozmowa z architektem może zaoszczędzić Ci miesięcy stresu i tysięcy złotych. On nie tylko oceni, czy zmiana jest istotna czy nie, ale też zadba o właściwą dokumentację.

Dzięki temu:

budujesz spokojnie,
masz czyste papiery na odbiór,
nie martwisz się, że ktoś podważy zgodność Twojego domu z prawem.

Jeśli planujesz budowę albo zastanawiasz się nad zmianami w trakcie inwestycji – skontaktuj się ze mną. Porozmawiamy o Twojej sytuacji i znajdziemy najlepsze rozwiązanie.

📞Tel. 517877993

📧Email: k.szkaradek3@gmail.com

Kontakt

Oferta

#architektNowySącz #architektPiwnicznaZdrój #architektMałopolska #pracowniaks #projektbudynku #projektzamienny #NowySączBuduje #PiwnicznaZdrójBuduje #DomNaSądecczyźnie #BudowaKrokPoKroku

Zmiana projektu w trakcie budowy – przewodnik